Stanford Üniversitesi’ni sarsan istifa: 18 yaşındaki öğrenci, rektörü koltuğundan indirdi

18 yaşındaki Stanford öğrencisi Theo Baker, web sitesinde kendini şöyle anlatıyor: “Neyi neden yaptığımız konusunda karşı konulamaz bir merakım var. Evrensel sorulara cevap bulabilmek için disiplinler arasında dolaşıyorum.”

Baker’ın hangi büyük sorular üzerine kafa yorduğunu henüz bilmiyoruz ama meraklı, ısrarlı ve son derece parlak bir genç olduğu şüphe götürmez. Bir yıl önce kapısından öğrenci olarak girdiği Stanford Üniversitesi bugün Baker’ı ve onun rektör Marc Tessier-Lavigne’i istifaya götüren haberlerini konuşuyor. 

Olayın bir başka çarpıcı yanı da haberlerin, okulun öğrencilerinin çıkardığı Stanford Daily adlı okul gazetesinde yayınlanmış olması. Üniversitenin en tepesindeki isim, amatör ancak bağımsız okul gazetesine yenilmiş görünüyor.

Geçen seneye dönelim. 

Kapalı kapılar ardında konuşulanlar

Theo Baker Stanford Üniversitesi’ne geldikten sonra, dar bir çevrenin takip ettiği akademik forumlarda Marc Tessier-Lavigne’le ilgili bazı iddialardan haberdar oldu. 

Söylentilere göre, Oxford Üniversitesi’nden mezun olduktan sonra kendine başarılı bir akademik kariyer inşa eden ve 2016’da Stanford’a rektör olarak atanan nörobilimci Marc Tessier-Lavigne’in akademik araştırmalarının büyük kısmında ‘ciddi kusurlar’ vardı. 2000’lerden beri yazdığı çok sayıda makalede verileri manipüle etmiş, sonuçları gerektiği gibi denetlememiş, hatta laboratuvarda istediği sonuçları elde edemeyen araştırmacılar üzerinde baskı kurmuştu.

Theo Baker üniversite gazetesi Stanford Daily adına iddiaları araştırmaya başladı.

İlk haberi 29 Kasım 2022’de yayınlandı. Üniversitenin mütevelli heyeti hemen ertesi gün Marc Tessier-Lavigne ile ilgili soruşturma başlattı. Baker konuyu ısrarla takip ederken, bilimsel yayınların bazı ‘sorunlu’ veriler konusunda Tessier-Lavigne’i uyardığını, ancak makalelerin geri çekilmediğini öğrendi, bunları da haberleştirdi.

Baker’ın araştırmasının dönüm noktasını oluşturan haber 17 Şubat’ta yayınlandı. Marc Tessier-Lavigne, 2003’te dünyanın ilk biyoteknoloji şirketi Genentech’in araştırma ekibinin başına geçmişti.

Şirket Alzheimer hastaları için bir ilaç geliştirmek istiyor ve Tessier-Lavigne de bunu bilimsel alt yapısının oluşturulması için kalabalık bir grup bilim insanıyla çalışıyordu. Teoride her şey yolundaydı ancak 2009’a gelindindiğinde ilaç hala üretilmemişti. 

Zaten bir süre sonra Marc Tessier-Lavigne bu görevden ayrıldı. 2011’de New York’taki Rockefeller Üniversitesi’ne rektör oldu.

Theo Baker’ın haberlerinden sonra, o dönem Genentech’te çalışan bazı araştırmacılar, adlarının açıklanmaması koşuluyla konuştu ve Marc Tessier-Lavigne’nin verileri gerektiği gibi denetlemediği için ortaya çıkan makalelerin güvenilmez olduğunu anlattı. Bu haber büyük ses getirdi. 

18 yaşında prestijli ödül

Artık yavaş yavaş hikayenin sonuna geliyoruz, yine de burada biraz soluklanalım. Çünkü Theo Baker da tam bu günlerde rahat bir nefes aldı. Çünkü aylardır gösterdiği üstün gazetecilik performansı, kendisine ABD’nin prestijli George Polk Gazetecilik Ödülü’nü getirdi. Ödül ilk kez bir üniversite gazetesi muhabirine veriliyordu ve 18 yaşındaki Baker bu ödülü alan en genç isim oldu. 

Theo’nun, bu ödülü bileğinin hakkıyla elde edip etmediğini kimse tartışmıyor ama ‘genetik’ anlamda şanslı olduğunu da buraya not düşelim. Babası New York Times’ın Washington’daki büro şefi Pater Baker, annesi New Yorker dergisinde yazar Susan B. Glasser.

Bütün bu süreçte Theo Baker ile görüşmeyi kabul etmeyen Marc Tessier-Lavigne, 2015’ten beri rektörü olduğu Stanford Üniversitesi’ndeki görevinden istifa ettiğini dün okulun İnternet sitesinden yayınladığı şu sözlerle duyurdu: “Hakkımda ortaya atılan akademik sahtekarlık ve suistimal iddiaları net bir şekilde çürütülmüş olsa da üniversitenin iyiliği için 31 Ağustos tarihinden itibaren rektörlük görevinden ayrılma kararı aldım.”

Theo 10Haber’e mutlaka dönecek

Bu yazı, Theo Baker’ın Stanford Daily’deki haberlerinden, New York Times gazetesinin konuyla ilgili haberinden, Baker’ın katıldığı abc7  yayınından ve Stanford Üniversitesi’nden adının açıklanmasını istemeyen bir akademisyenin verdiği bilgilerden derlendi.

Theo Baker’a emaille gönderdiğim sorulara ise dolaylı da olsa bir yanıt alabildim. 

Bu yazı yayına girerken Baker, Instagram hesabından paylaştığı hikayesinde, ‘Hayatının bu en stresli yılında kendisine destek olanlara teşekkür ediyor’ ve şöyle diyordu: 

“Son 24 saat içinde bana bir şey gönderdiyseniz ve ben henüz cevap vermediysem, söz veriyorum mail kutumdaki her şeyi gözden geçirir geçirmez vereceğim.”